Wat is een Karmapa?
Karma is een Sanskriet woord dat actie of activiteit betekent. Pa is een Tibetaans woord. Het betekent: iemand die een actie of activiteit omarmt, of heeft. In dit geval, is de verborgen betekenis een bodhisattva, een persoon met een zeer goed hart en grote wijsheid, die de activiteiten van de Boeddha’s is en voortbrengt.
De Karmapa’s staan aan het hoofd van de Karma-Kagyulinie. Kunt u mij iets vertellen over uw afkomst?
Beginnend met de eerste Karmapa, Karmapa Düsum Khyenpa, hebben de Karmapa’s altijd de Karma-Kagyulinie in stand gehouden. Meestal herkennen de Karmapa’s en de Shamarpa’s elkaar; ze zijn de belangrijkste personen die de linie afwisselend in stand houden. De verschillende reïncarnaties van de Karmapa’s hebben de leer van de boeddha’s, de Dharma, door middel van een zeer unieke methode overgebracht. Niet dat het verschilt van wat de Boeddha onderwees, maar op een manier dat het op een unieke wijze wordt uitgedrukt. De leringen die we gebruiken zijn de Zes Yoga’s van Naropa en Mahamudra, samen met de Lamrim van de Kadampa.
Wat is hun focus?
Lamrim is in feite een geleidelijke weg, een geleidelijk proces. Deze geleidelijke progressie is zeer belangrijk voor iedereen die een bestemming wil bereiken. Om iets te begrijpen of te bereiken, moeten we van de eerste naar de laatste stap gaan. Er is een geleidelijke weg naar het bereiken van de verlichte staat van geest waar men vrij is van de twee belangrijkste oorzaken van de geconditioneerde wereld: klesha, storende emoties – in eenvoudige bewoordingen: verwarring – en causaliteit, karma of karmische schulden. De afwezigheid van verwarring is helderheid, en de afwezigheid van karmische schulden is dat we volledige controle hebben, we worden niet gedreven door karma. Eigenlijk kunnen we karma beïnvloeden in plaats dat karma ons beïnvloedt. De geconditioneerde wereld wordt ook op een geleidelijke manier geconditioneerd. We hebben niet [knipt met zijn vingers] zomaar ineens verdriet, een crisis, of iets dergelijks. Ze ontstaan in een proces.
Het ene misverstand na het andere, en daarbovenop eerst een beetje verwarring, dan een oordeel, en op één of andere manier in ons streven naar opheldering van de verwarring of storende emoties ontwikkelen we valse ideeën en nog meer lagen van verwarring. En dit alles wordt een gewoonte, wordt natuurlijk voor ons. En we denken dat dit is wie we zijn, dat dit de menselijke natuur is. Als gevolg daarvan hebben we uiteindelijk een crisis. Het geleidelijke pad is een manier om dat te keren. Mahamudra is het absolute beeld van wat verlichting is. Kortom, Mahamudra is het doel, en het geleidelijke pad helpt ons dit te bereiken op een zeer rustige en geweldloze manier. Niemand wilt verwarring; iedereen wilt helderheid, transparantie, vrede. Maar de absolute waarheid kan niet zomaar [gebaart snel] aan iemand worden getoond of overhandigd. Mahamudra is een middel, een uniek proces van voorbeelden en metaforen die leren dat men de helderheid van de geest en volledige controle over het eigen leven kan ervaren. Ook het inzien dat anderen, die net zoals wij zijn, met vergelijkbare wensen en behoeften, geen beschikking hebben over die helderheid, of deze middelen, dat leidt tot een onuitsprekelijke, ongeconditioneerde ervaring van compassie. Niet onze gangbare opvatting van compassie; het is op een natuurlijke wijze aanwezig.
Volgens de klassieke biografieën en teksten, is er een magische, bovenmenselijke kant aan de grote gerealiseerde bodhisattva’s. Over veel van de Karmapa’s wordt gezegd dat ze grote krachten, zoals alwetendheid hebben. Heeft u speciale krachten? Bent u alwetend?
Wanneer men zich bekwaamt in de illusoire aard van verschijnselen, is er een punt waar men zekerheid bereikt [over die aard], en dan is het mogelijk om elke omstandigheid in een gunstige te veranderen. Maar het is heel anders dan magie, denk ik. Met betrekking tot gerealiseerde bodhisattva’s is iets wat lijkt op bovennatuurlijke krachten geen magie, het is gewoon het realiseren van hoe de dingen werken. Het is bijvoorbeeld in eerste instantie heel moeilijk om te begrijpen dat een paar honderd mensen daadwerkelijk in staat zijn om in de ruimte te vliegen, in de lucht, in een buis met vleugels. Maar als je je realiseert: dat komt door deze formule, door die samenstelling, de motor, en dat alles, dan wordt het heel normaal. Wanneer we het woord “alwetendheid” horen klinkt dit opnieuw als magie, dat is hoe wij ons tot dit woord verhouden. Maar alwetendheid is dat niet, ook dat is heel logisch, denk ik. In principe, als je je vaardigt in het opdoen van ervaring, kun je alwetend zijn.
Hoe bent u erkend als de 17e Gyalwa Karmapa?
Ik werd herkend door mijn leraar, Shamar Rinpoche, toen ik ongeveer 11 jaar oud was.
Er is een controverse met betrekking tot uw erkenning door Shamar Rinpoche. Een flink aantal van de Kagyumeesters, de Dalai Lama en de Chinese regering hebben Orgyen Trinley als de Karmapa erkend. Wilt u hierop ingaan?
Er zijn altijd controverses, ze zijn een deel van het leven. Er is geen leven zonder obstakels, er is geen leven zonder problemen, er is geen leven zonder controverses. Het is onvermijdelijk. Het is onmogelijk om te zeggen: “Ik heb een leven, en ik zou het fijn vinden dat dit volledig vredig verloopt.” Als beoefenaars, zoals boeddhisten proberen we de obstakels die er zijn te gebruiken en om te zetten in iets zinvols. Door dit te doen leren we uiteindelijk zoveel over hoe verder te gaan, dat we een breder perspectief van het leven ontwikkelen.
Hoe kan een linie, uw linie, een positieve invloed in de wereld van vandaag zijn?
Wel, we proberen ons aan te passen en te zien wat werkt en wat niet werkt. We willen meer vrije instellingen of universiteiten oprichten, en projecten waarbij de nadruk ligt op het milieu, geneeskunde en dat soort zaken. Zo zijn we bijvoorbeeld bezig met het bouwen van een instituut [in de Dordogne, Frankrijk] waar mensen, vooral Europeanen en jongeren, toegang tot dharma hebben – niet in termen van het bevorderen van het boeddhisme, maar tot het geven van toegang tot kennis: wetenschappen van de geest, van het lichaam, van de wereld. Voorafgaand aan beoefening, moeten we kennis verwerven. Traditioneel benadrukt onze school vooral de beoefening, de Kagyupa’s staan bekend om hun meditatie. Met betrekking tot de kernbeoefening, kunnen de voordelen van de linie alleen voortkomen door ervoor te zorgen dat wij die zelf beschermen, door het zo authentiek mogelijk te houden, en door te proberen dit in ons dagelijks leven toe te passen. Door dit te doen, zijn we in staat om obstakels te overwinnen als er een grote crisis is en worden we een voorbeeld voor anderen. Op een natuurlijke wijze ontwikkelen anderen een interesse. Dus het doel is in feite een grote linie van beoefenaars te hebben en te laten zien dat het werkt: dat Boeddha’s leer werkt. Alleen al dat te zien, denk ik, kan al wat inspiratie brengen, in plaats van te zeggen: “Nou, je moet dit beoefenen, anders vergaat de wereld.”
In een blog dat u afgelopen zomer op de Britse Huffington Post heeft geplaatst, heeft u het onderwerp rijkdom aangesneden. Het lezen van deze blog maakte duidelijk hoe radicaal verschillend uw wereld is van die van uw zestien voorgangers. Kunt u iets vertellen over wat er veranderd is, wat is hetzelfde gebleven, en hoe de tijd invloed heeft op uw activiteit?
Ik ben er zeker van dat vanaf de eerste Karmapa tot mijn voorganger, de 16e, elke reïncarnatie zijn eigen veranderingen ondervond en zich daaraan moest aanpassen. Maar de 21e eeuw is het tijdperk met de ingrijpendste veranderingen ooit; alleen in de laatste 10 jaar al, zo veel verandering. We moeten ons ook aanpassen aan verandering. Maar in termen van de methode zelf, die is tijdloos, die behoeven we niet echt aan te passen. Mensen zijn altijd op zoek naar nieuwe trends op het gebied van auto’s, kleding, eten, drinken; de hele tijd, nietwaar? Maar toch, klassiekers zijn klassiekers: ze zijn tijdloos. Op dezelfde manier, denk ik dat de methoden tijdloos zijn, ze zijn een klassieker. Dat zal nooit veranderen.
De methoden kunnen niet zijn veranderd, maar de manier waarop uw activiteit zich ontvouwt moet zijn veranderd, toch?
Natuurlijk. In de moderne wereld zijn de media iets wat we niet kunnen vermijden en waar we ons aan moeten aanpassen. We zijn aangekomen in een tijdperk waar we met iedereen in verbinding moeten staan en bekend moeten maken wat we doen en wat anderen doen. Op een bepaalde manier is er eigenlijk veel positief potentieel, zoals door transparantie. Ik heb mijn best gedaan om te leren hoe de beoefening en leerstellingen aan te passen aan de hedendaagse wereld, zodat als er een vraag is naar de boeddha-dharma en de Karma-Kagyu-methoden, deze toegankelijk kunnen worden gemaakt.
Wat vindt u van de wereld? Optimistisch? Zelfverzekerd? Pessimistisch?
Ik denk, in een enkel moment van mijn geest, allemaal. Alles in één. Waarschijnlijk is dat de beste manier om het te beschrijven. Er is paniek, want zelfs met al deze luxe, zijn mensen zijn nog steeds niet gelukkig. Eigenlijk, als mijn overleden grootmoeder hier was zou ze zeggen – en ik ben het daar mee eens – dat de moderne maatschappij alles heeft waar een mens behoefte aan heeft. Alles. Dus daarom is het eigenlijk nogal schokkend om te zien dat er nog steeds problemen zijn, weet je?
Ik kan niet begrijpen waarom er geweld is als je alles hebt. In onderontwikkelde landen, dat kan men begrijpen, nietwaar? Omdat ze proberen te ontwikkelen, in een poging op een of andere manier te concurreren met de ontwikkelde landen is veel angst en geweld het resultaat. Maar in beschaafde naties en steden, is er nog steeds geweld. Wat is er mis?
Ja, wat is er mis?
Nou, het gaat allemaal om uiterlijke rijkdom. En wat hebzucht betreft: dat is eindeloos, nietwaar? Eerst is er het verlangen en dan ontwikkel je hebzucht; je wilt alleen maar meer, meer, meer. Als je iets hebt, ben je niet tevreden, je wilt iets totaal anders. Natuurlijk, je hebt financiële middelen nodig om te leven, maar geld kan niet alles bieden. Aan materiële rijkdom komt een eind. En wanneer het einde komt, is de geest echt verstoord. Het lijkt erop dat maar één ding kan ons redden: de ontwikkeling van innerlijke rijkdom. Dan is de cirkel rond, alles is goed. Als we in harmonie zijn met onze innerlijke rijkdom – de kwaliteiten van mededogen, tevredenheid, geduld en ga zo maar door – dat is eindeloos, het is tijdloos. Dat zijn de kwaliteiten waarmee we geboren zijn. Iedereen. Het hele proces van meditatie gaat over het proberen om te graven naar deze innerlijke rijkdom, om er toegang toe te krijgen.
Hoe kunnen we toegang krijgen tot onze innerlijke rijkdom?
Door er goed aan te doen hier te beginnen met zoeken. [raakt zijn hart aan]
Hoe?
Probeer eerst om te zien wie er innerlijke rust heeft gevonden. Ik zal je helpen: je kunt het vinden door middel van het boeddhisme. Het lijkt mij dat dit de reden is waarom de Boeddha de dharma heeft onderwezen en waarom wijzelf proberen de betekenis van dharma over de hele wereld te verklaren. In het bijzonder, denk ik dat het tegenwoordig zeer relevant is in de hedendaagse wereld, waar er vele vormen van crisis zijn. We spreken hoofdzakelijk over de economische crisis, die veel te maken heeft met een gebrek aan innerlijke kennis, innerlijke rust, innerlijke rijkdom. Alle vormen van rijkdom, innerlijk en uiterlijk, komen uit de geest zelf. Zonder de geest, is er bijna niets anders. Daarom richten we ons op de essentie, de innerlijke toestand. Als je kijkt, zul je zien dat het pad naar het verkrijgen van innerlijke rijkdom begint met een kalme geest. Als je de geest kalmeert, dan kalmeert ook alles om je heen. Besteed tenminste een klein beetje van je tijd om een rustige geest te ontwikkelen. Je hebt al genoeg tijd opgeofferd aan vele, vele onnodige dingen. Tijd en energie zijn onbetaalbaar, maar miljarden mensen hebben het aan zo veel onnodige dingen opgeofferd. Als je in plaats daarvan vijf of tien minuten per dag investeert in het kalmeren van de geest door middel van meditatie, kan ik zo goed als zeker garanderen dat er iets goeds van zal komen.
U heeft over de hele wereld gereisd en allerlei mensen ontmoet. Heeft u een algemeen advies?
Ja, in de afgelopen ruim 10 jaar dat ik gereisd heb, heb ik zoveel geleerd van de mensen die ik heb ontmoet; het is echt nuttig voor mij om het verschil in mentaliteit en tussen culturen te begrijpen. En om enerzijds zoveel diversiteit te zien en anderzijds dat we allemaal hetzelfde zijn. Als er een probleem is, is het een probleem. Als er geluk is, is het geluk. Dat is het. In feite zijn er geen barrières. Iedereen heeft het potentieel om gelukkig te zijn, we zijn ermee geboren. De manier om er toegang toe te krijgen is gewoon door een fatsoenlijk leven te hebben, door het geduld te hebben om onze hindernissen te transformeren, vriendelijk te zijn, en zeer weinig behoeften te hebben. In het Tibetaans is het bekend als dö choung chok she: weinig verlangens hebben en gelukkig zijn met wat men heeft.
Heeft u een held?
Natuurlijk. We hebben allemaal helden.
Wilt u ons vertellen wie uw held is?
[Pauzeert.] Mijn held is altijd de yogi Milarepa geweest. De dichter met een wit gewaad, of naakt. Groen. En die alles heeft.
Dit interview is in de zomer van 2012 in Karma Migyur Ling in Montchardon in Frankrijk afgenomen door Pamela Gayle White. Het is in de winteruitgave van het Amerikaanse Dharma tijdschrift “Tricycle”, www.tricycle.com, onder de titel “Diamond-like Resolve” gepubliceerd.
Interviewer Pamela Gayle White bracht zes jaar in retraite door in Frankrijk onder leiding van wijlen Tibetaanse meester Gendun Rinpoche. Zij vertaalt uit het Tibetaans en leert meditatie en boeddhistische filosofie in Bodhi Pad centra in Amerika en Europa.
