Wat zijn beschermers? In het Westen neigen we ernaar hen op een dualistische manier te zien als iets uiterlijks. Zijn beschermers wezens buiten onszelf?
We moeten begrijpen dat het niet zo is dat er ‘daar buiten’ beschermers zijn terwijl wij hier zijn en dat zij ‘iets voor ons doen’. Het is onze wijsheidsnatuur. Als wij onze wijsheidsnatuur activeren, is dat bescherming op zich en het is deze activiteit die alles laat gebeuren. Er zijn twee soorten beschermers: wereldlijke beschermers dat zijn voelende wezens, en de perfecte wijsheids- of dharma-beschermers dat zijn de verlichte wijsheidsaspecten, zoals bijvoorbeeld Mahakala. Zijn essentie is grote compassie, net als die van Chenrezig. Deze grote compassie kan zich uiten op een vredelievende of een toornige manier. Mahakala is de woeste uiting van compassie. Het woord ‘toornig’ heeft betrekking op de manier waarop ze eruit zien en we beschrijven hun activiteit als ‘krachtig beschermend’. Ze handelen zonder storende gevoelens. In het Westen kan je alleen toornig zijn met een ego, terwijl beschermers woest zijn zonder ego. Op het relatieve niveau uiten ze zich op een razende manier, hoewel ze tegelijk vreedzaam zijn.
Wat is de activiteit van een beschermer?
De algemene activiteit van een wereldlijke beschermer is het beschermen van een gebied, land of plaats tegen schadelijke invloeden of problemen. De belangrijkste activiteit van een dharma-beschermer is het beschermen van de leer. Hun activiteit is niet zozeer gericht op uiterlijke bescherming. Ze beschermen tegen de ‘innerlijke vijanden’, dat zijn de storende emoties: gehechtheid, onwetendheid, jaloezie, woede en trots. Zij helpen deze emoties te kalmeren en te controleren. Dit is de bescherming die ze geven aan dharma-beoefenaars. Dharma-beschermers zijn een expressie van verlichting, net zoals de boeddha-aspecten dat zijn. Ze bestaan uit de drie kwaliteiten wijsheid, kracht en compassie. We hebben allemaal de boeddhanatuur en om deze te doen ontwaken hebben we bepaalde voorwaarden nodig. Het creëren van de juiste voorwaarden is ook een deel van de beschermende activiteit. Het weerhoudt ons ervan om in de verkeerde situaties met slechte voorwaarden terecht te komen, en helpt ons om de beste voorwaarden te vinden om onze boeddhanatuur te doen ontwaken. Met andere woorden: ze beschermen ons tegen obstakels op het pad naar verlichting.
Welke beschermers zijn het meest belangrijk voor onze linie?
De belangrijkste is de twee-armige Mahakala (Zwarte Mantel), Bernagchen, en er zijn vijf andere: Dorje Legpa, Shing Chong, Sin Gön, Nam Mang Thö Se en Ngag Chi Dak. De overige beschermers zijn bodhisattva’s, zij bevinden zich op een bodhisattvaniveau en voeren hun activiteiten uit vanaf dat niveau. In de Karma Kagyu Linie had Karma Pakshi een direct visioen van Mahakala en hij heeft die vorm volledig verwerkelijkt. Daarom kun je Karma Pakshi en Mahakala als onafscheidelijk beschouwen.
Wat betekent het woord Mahakala?
Als we het letterlijk vanuit het Sanskriet vertalen betekent het ‘de Grote Zwarte’. Maha betekent groot en kala zwart. In het Tibetaans heet hij Nakpo Chenpo, wat ook ‘de Grote Zwarte’ betekent. Maar meestal zeggen we Bernagchen in het Tibetaans. Ber betekent mantel, nag is zwart en chen hebben, dus we kennen hem als ‘Zwarte Mantel’.
Veel mensen denken dat beschermers kunnen voorkomen en dat ze ongeluk krijgen, kunt u zeggen of dat waar is?
De feitelijke functie van dharma-beschermers is innerlijke bescherming. Dit helpt om storende emoties te kalmeren en onze innerlijke wijsheid te laten groeien. De eigenlijke functie van beschermers is het verwijderen van obstakels in ons dagelijks leven die het resultaat zijn van ons vorige karma. Zo bekeken, kan er enige bescherming zijn voor ongelukken. Er kan een hindernis, een obstakel in het leven zijn, zoals iemands voortijdige dood. Deze kan worden voorkomen door Mahakala- activiteit. Door het opeenstapelen van positief karma groeit onze verdienste, wat ons leven kan verlengen, net zoals mediteren op onze innerlijke levensenergie. Door deze bescherming worden de voorwaarden ook vergroot om acties te ondernemen waarmee we positief karma vergaren.
Hoe adviseert u ons de betekenis van de essentie van Mahakala uit te leggen aan westerlingen? Voor mensen met een christelijke achtergrond lijkt het alsof we de duivel aanbidden: ‘de grote zwarte’.
We zouden moeten uitleggen dat deze verschijningen of vormen nodig zijn, en dat ze zich manifesteren voor het welzijn van alle wezens. Sommige zijn vredig en andere zien eruit als Mahakala, maar het zijn allemaal uitdrukkingen van compassie. De zinsnede, ‘uitdrukkingen van compassie’ werkt goed voor westerlingen, want het beschrijft iets dat het tegendeel is van wat ze zien. Het helpt ze begrijpen dat handelen met compassie niet altijd betekent dat je een glimlach op je gezicht hebt. Mahakala verschijnt in deze vorm omdat mensen op het alledaagse niveau zijn zoals ze zijn; daarom is deze verschijning noodzakelijk.
De 16e Karmapa noemde lama Ole een Mahakala die de linie beschermt. Ziet u dit nog steeds als zijn rol?
Ja, je kunt het zien aan zijn activiteiten vandaag de dag. In mijn ogen heeft hij de activiteit van de Karma Kagyu meer uitgebreid in het Westen dan wie dan ook had kunnen doen. Iemand als de 16e Karmapa zei en deed dingen die de geest konden activeren. Zijn zegen maakt die activiteit vervolgens sterker, laat het groeien en maakt het mogelijk. We hebben dit allemaal in ons: we hebben allemaal de boeddhanatuur en we hebben allemaal de kwaliteiten van Mahakala.
Hoe kunnen wij de activiteiten van een dharma-beschermer ontwikkelen?
Voor iemand die het Vajrayana-boeddhisme beoefent, de tantrische weg, is er een graduele progressie van zijn of haar prestaties, waaronder de vier boeddha-activiteiten: kalmerend, krachtig, fascinerend en beschermend. In overeenstemming met iemands karma, verdiensten en capaciteiten, kan iemand alle vier de kwaliteiten realiseren, zolang de juiste innerlijke en uiterlijke omstandigheden maar voorhanden zijn.
Tijdens onze pelgrimage naar de Himalaya zagen we dat vrouwen niet welkom waren in Mahakala-ruimtes. Weet u waarom?
Het lijkt een universeel verschijnsel te zijn. In de meeste samenlevingen zijn altijd verschillen geweest tussen mannen en vrouwen. Over de hele wereld worden mannen als belangrijker beschouwd dan vrouwen. Door de eeuwen heen hebben er niet veel veranderingen plaatsgevonden in de Himalaya. Voordat het boeddhisme daar kwam, hadden de Tibetanen hun eigen traditie. Toen de dharma arriveerde werd het gecombineerd met deze traditie. De dharma zal zich altijd mengen met de tradities van een land. Afhankelijk van de samenleving zal het bepaalde gewoontes kleuren. Het is niet de dharma die zegt dat vrouwen niet welkom zijn in Mahakala-ruimtes. Daar is geen spirituele reden voor. Hieraan is dus goed te zien dat het geen deel van het boeddhisme is, maar een deel van de maatschappij. Ter vergelijking, honderd jaar geleden konden vrouwen in Europa niet stemmen.
Sommige mensen handelen met boosheid en denken dan dat ze beschermend bezig zijn. Waarschijnlijk handelen mensen zonder compassie en gebruiken ze de term ‘bescherming’ als een excuus om boos te zijn. Wat denkt u hiervan?
Dat is geen beschermende activiteit, dat is gewoon woede. Dat is ‘voorkeur en afgunst’. Je moet onderscheid maken tussen wanneer het ego erbij betrokken is en wanneer niet. Wanneer het ego en storende emoties erbij betrokken zijn, is het geen beschermende activiteit.
Kunt u ons advies geven over hoe een boeddhist anderen met zijn lichaam kan beschermen of kan vechten voor zijn land?
Als we het hebben over het beschermen van ons land of onze planeet, komt doden en letsel toebrengen daarbij kijken. Als je een ander wezen schaadt vanuit ego en haat, dan is dit absoluut geen boeddhistische of dharma-activiteit. Je moet zoiets nooit doen uit wraak of haat. Als iemand voor je ogen wordt aangevallen, dan kan je deze persoon natuurlijk beschermen, zonder dat je probeert de aanvaller daarbij te verwonden of te vermoorden. Dat is een normale reactie. Ik denk dat iedereen dat zou doen. In sommige ingewikkelde situaties waar je geen andere keus hebt dan te handelen, kun je dit nog altijd doen zonder te doden. Moord is het meest extreem en iemand kan dat alleen doen als hij de bodhisattva’s bhumis heeft bereikt, het niveau van de bodhisattva-realisatie. Als iemand geen egoïstische geest meer heeft, kan hij zoiets doen. Is dat niet zo, dan wordt het heel moeilijk om van het slechte karma af te komen dat voortkomt uit de verrichte handeling.
Kunt u ons vertellen hoe de Mahakala-knoop werkt?
Ten eerste hangt dat af van wie de knoop zegent. Het moet iemand zijn die gerealiseerd is en die daarom bescherming kan geven. Als dit het geval is, is er zeker sprake van zegen. Ten tweede hangt het af van de persoon die de knoop draagt of gebruikt. Als je een sterke overtuiging hebt en denkt ‘Ik ben nu beschermd’, dan zorg je ook voor bescherming om je heen. Zo werkt het. Het is een combinatie van zegen en je eigen houding. Als je mediteert, moet je door veel stadia en fases heen waarbij voorstellingen komen kijken. Voor sommigen is dit niet zo makkelijk en niet zo aantrekkelijk. Als je ‘gau’s’, ‘knopen’, ‘zegenkoordjes’ of iets soortgelijks hebt, creëer je een energieveld zonder die voorstellingfases of -stadia. Het vertrouwen, het feit dat je overtuigd bent, zorgt ervoor dat de bescherming werkt. Als de geest in een staat van volledige overtuiging is, is dit beschermend. Het hoeft geen knoop te zijn, het kan ook een gezegende ring zijn of zoiets. Het is de geesteshouding die van belang is.
Wat zijn de voordelen van het dagelijks doen van de Mahakala-puja?
Als je deze regelmatig beoefent, behoud je de gunstige voorwaarden voor het beoefenen van boeddhisme. Het houdt storingen weg. Dit geldt voor alle oefeningen die we doen. Bovendien is dit de damtsig, de samaya, die we aangaan. De reden voor deze belofte of verbintenis is dat die het mogelijk maakt dat de juiste voorwaarden in ons leven aanwezig zijn en dat die niet worden onderbroken. We doen het regelmatig in onze Karma Kagyu-beoefening om elke vorm van kwaad of obstakel op afstand te houden. In Tibet werd de Mahakala-puja eeuwenlang gedaan en nu gebeurt dit op vele plaatsen over de hele wereld, maar vooral belangrijk is dat onze eigen boeddhanatuur zich hoe dan ook ontplooit.
Denkt u dat als we stoppen met aanroepen van Mahakala, de leringen zullen verdwijnen? Is de verspreiding van van de Karma Kagyu-lessen afhankelijk van de Mahakala-activiteit die ontstaat door de beoefening van Mahakala?
Aan de ene kant ja, en aan de andere kant nee. Het hoeft niet per se Mahakala te zijn, het kan ook iets anders zijn. Het zou ‘de Grote Witte’ kunnen zijn. Het hangt af van onze innerlijke beoefening of de dharma-lessen verdwijnen of niet. Zolang wij doorgaan met onze innerlijke beoefening zullen de Karma Kagyu- lessen altijd blijven bestaan. Met innerlijke beoefening bedoel ik het begrijpen van de grondslag en de reden waarom je de beoefening doet. Compassie voor alle wezens vormt de grondslag voor de beoefening.
Hartelijk bedankt, moge dit interview vele wezens van nut zijn.
Dit interview werd gehouden voor Polish Buddhism Today in Hamburg.
